13.3.11

ΚΟΜΗΣ ΣΑΙΝΤ ΖΕΡΜΑΙΝ

Η αινιγματική ιστορία του Κόμη του Σαιν Ζερμαίν Πίνακας που αναπαριστά τον Κόμη του Σαιν Ζερμαίν - φιλοξενείται στο Μουσείου του ΛούβρουΑθάνατος, πνευματικός δάσκαλος, αλχημιστής, διαστημικός ταξιδιώτης ή τσαρλατάνος, ο Κόμης του Σαιν Ζερμαίν είναι από τους πιο σκανδαλιστικά ενδιαφέροντες μυστηριώδεις ανθρώπους του 18ου αιώνα.Ο 18ος αιώνας αφθονούσε από ρομαντικά αινίγματα ο Άνθρωπος πίσω από τη Σιδερένια Μάσκα, ο Cagliostro, ο Χαμένος Δελφίνος... αλλά υπάρχει κάτι μοναδικά γοητευτικό για τον Κόμη του Σαιν Ζερμαίν, που εμφανίστηκε από το πουθενά χωρίς παρελθόν και χωρίς όνομα για να καταπλήξει τη γαλλική αυλή. Εμφανίζεται από χρόνο σε χρόνο στην Ευρώπη, μόνο για να εξαφανιστεί, αφήνοντας υπερβολικές φήμες στο πέρασμά του: ήταν αθάνατος, κατείχε το ελιξίριο της ζωής, ήταν Ροδόσταυρος, κατάσκοπος, κρυφός βασιλιάς. Τα πολλά μυστήρια σχετικά με τον Κόμη δεν θα λυθούν ποτέ. Ωστόσο, είναι δυνατό να ξεχωρίσουμε μερικά φανταστικά στοιχεία από τα γεγονότα και να ανιχνεύσουμε την ανάπτυξή τους. Ο θρύλος απέκτησε δική του ζωή που αποτελεί μια σπουδαία ιστορία.


Εν τούτοις θα πρέπει να ξεκινήσουμε με όσα γνωρίζουμε για τον «πραγματικό» Σαιν Ζερμαίν. Η πρώτη μας σύντομη ματιά σ' αυτόν εντοπίζεται στο Λονδίνο, το 1745, σ' ένα γράμμα από τον Οράτιο Walpole στον Οράτιο Mann:

«Ο προεστός του Εδιμβούργου διατηρεί σε επίβλεψη έναν αγγελιαφόρο και την άλλη μέρα έπιασαν ένα παράξενο άνδρα, που ονομάζεται Κόμης Σαιν Ζερμαίν. Βρίσκεται εδώ αυτά τα δύο χρόνια, δεν αναφέρει ποιος είναι ή από πού έρχεται, αλλά διακηρύσσει δύο υπέροχα πράγματα, το πρώτο ότι δεν χρησιμοποιεί το πραγματικό του όνομα και το δεύτερο ότι δεν είχε ποτέ σχέσεις ή την επιθυμία να έχει σχέσεις με γυναίκα ούτε και κάποιο υποκατάστατο. Τραγουδάει, παίζει θαυμάσιο βιολί, συνθέτει, είναι τρελός και όχι πολύ λογικός. Αυτοαποκαλείται Ιταλός, Ισπανός, Πολωνός, κάποιος που παντρεύτηκε μια μεγάλη περιουσία στο Μεξικό και το έσκασε με τα κοσμήματά της στην Κωνσταντινούπολη, ιερέας, απατεώνας, ευγενής. Ο Πρίγκιπας της Ουαλίας έχει μια ανικανοποίητη περιέργεια γι' αυτόν, αλλά μάταια. Ωστόσο τίποτα δεν βρέθηκε εναντίον του και απελευθερώθηκε. Και αυτό που με πείθει ότι δεν είναι τζέντλεμαν, είναι ότι μένει εδώ και συζητάει για το ότι τον πέρασαν για κατάσκοπο».


Περιέργως, η περιφρόνηση του Κόμη για υποκατάστατα λογοκρίθηκε από τους εκδότες του Walpole μέχρι το 1954. Ίσως δεν επιθυμούσαν να προσβάλλουν τα υποκατάστατα. Πολλά μπορούν να ειπωθούν για αυτό το πρώτο δείγμα κουτσομπολιού. Ας περιοριστούμε στην άποψη ότι ο Κόμης είναι χαρακτήρας παρωδία στα παραπάνω, αλλά οπωσδήποτε γίνεται πολλή συζήτηση γι' αυτόν. Θα πρέπει να προκάλεσε μεγάλη εντύπωση.

Τον επόμενο χρόνο, ένα τμήμα της μουσικής του παίζεται και εκδίδεται στο Λονδίνο.

Μετά απ' αυτά, εξαφανίζεται για 12 χρόνια μέχρι να εμφανιστεί στις Βερσαλλίες, όπου παρουσιάζεται στην αυλή από τον Marchal de Belle-Isle, και του παρέχεται κατάλυμα στον Πύργο του Chambord. Ισχυρίζεται ότι κατέχει καταπληκτικές βαφές υφασμάτων για να δώσει στη Γαλλία. Μένει στη Γαλλία μόνο δύο χρόνια από το 1758 μέχρι το 1760- αλλά καταφέρνει ξανά να τραβήξει την προσοχή. Περιοδεύει στα σαλόνια, ενώ ο εξίσου μυστηριώδης προσωπικός του βοηθός, ο Roger, τον ακολουθεί. Στις συζητήσεις συνδαιτυμόνων ο λόγος του είναι πνευματώδης, ακραίος και θεμελιώνεται στην τεράστια γνώση της ιστορίας. Ποτέ δεν τρώει δημόσια, περιστασιακά μοιράζει διαμάντια και υπαινίσσεται ότι έχει ηλικία αιώνων. Μιλάει πολλές γλώσσες όλες με μια ελαφριά, απροσδιόριστη προφορά- και διαπρέπει στο βιολί και στο τσέμπαλο. Συμβουλεύει τις καλλονές του ανακτόρου για την δίαιτά τους, μερικές φορές δίνοντάς τους ένα αναζωογονητικό ελιξίριο.

Το μοναδικό γνωστό πορτραίτο του Κόμη του Σαιν Ζερμαίν χρονολογείται από εκείνα τα χρόνια. Δείχνει έναν ευχάριστο, κάπως παχουλό κύριο γύρω στα 40. Κι όπως είναι κατάλληλο για την περίσταση, βασίζεται σε έναν χαμένο πίνακα ενός άγνωστου καλλιτέχνη.

Ο Λουδοβίκος ο 15ος και η βασιλική του ερωμένη, η Marquise de Pompadour, γοητεύονται από αυτόν και σύντομα συμμετέχει στον εσωτερικό τους κύκλο. Ωστόσο, ο Υπουργός του Κράτους, Choiseul, ανησυχεί βλέποντας έναν μυστηριώδη άνθρωπο να έρχεται τόσο κοντά στον βασιλιά. Ο Λουδοβίκος ειλικρινά δεν ήταν και ο σοφότερος ή περισσότερο ευσυνείδητος από τους μονάρχες.

Ο Λουδοβίκος στέλνει τον Κόμη σε μία κατά κάποιο τρόπο «σκοτεινή» αποστολή στο Άμστερνταμ: ίσως να συγκεντρώσει χρήματα, ίσως να βελτιώσει τις σχέσεις με την Αγγλία. Ο Choiseul δεν το εγκρίνει και διατάζει τη σύλληψη του Κόμη. Ο Σαιν Ζερμαίν καταφέρνει να δραπετεύσει στην Αγγλία. Μια ενδιαφέρουσα υποσημείωση σε αυτό το φιάσκο είναι ότι ο Βολταίρος και ο Φρειδερίκος ο Μέγας αλληλογραφούν γι' αυτόν. Ο Φρειδερίκος αποκηρύσσει τον Κόμη ως αστείο («ένα παραμύθι για να γελάμε»). Ο Βολταίρος τον αποκαλεί άνθρωπο που γνωρίζει τα πάντα και ποτέ δεν πεθαίνει, ένα σατιρικό σχόλιο που συχνά παρατίθεται από συγγραφείς ανεξοικείωτους με την ειρωνεία του Βολταίρου.

Η παραμονή του στις Βερσαλλίες τελειώνει τότε, όχι με κάποιο πάταγο αλλά με σύγχυση, αφήνοντας πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Κατά πρώτο λόγο δεν γνωρίζουμε τι απέγιναν οι βαφές. Ο Σαιν Ζερμαίν περνάει έπειτα από την Ολλανδία και πάει στη Ρωσία. Συμπτωματικά, βρίσκεται στην Αγία Πετρούπολη κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος που ενθρόνισε τη Μεγάλη Αικατερίνη.

Εμφανίζεται τον επόμενο χρόνο στο Βέλγιο, αγοράζει έκταση γης, και παίρνει το όνομα Surmont. Προσπαθεί ξανά να τραβήξει το ενδιαφέρον του κράτους με τις ενέργειές του, οι οποίες τώρα περιλαμβάνουν κατεργασίες ξύλου, δέρματος, λαδιού και μπογιάς. Οι διαπραγματεύσεις ξεφουσκώνουν αλλά όχι χωρίς κάποιο χρήσιμο αποτέλεσμα για εμάς. Ένας από τους Βέλγους υπουργούς, ο Karl Cobenzl, αφήνει σημειώσεις της συνάντησής τους, δίνοντάς μας μια εικόνα από πρώτο χέρι για τον Κόμη. Αναφέρει ότι ο Σαιν Ζερμαίν αποκάλυψε την επιφανή καταγωγή του (την οποία ο Cobenzl αρνείται να αποκαλύψει) και ότι μετέτρεψε σίδηρο σε μια εξευγενισμένη κίτρινη ουσία. Συνεπώς δύο φήμες, βασιλικό αίμα και αλχημεία,μπορούν να ανιχνευθούν στον ίδιο τον Άνθρωπο Θαύμα. Εκτός φυσικά αν ο Cobenzl ψεύδεται. Ευτυχώς οι υπουργοί ποτέ δεν το κάνουν.

Μετά απ' αυτά ο Σαιν Ζερμαίν, εξαφανίζεται για 11 χρόνια μέχρι το 1774, όταν ένας κύριος ονόματι Freiherr Reinhard Gemmingen-Guttenberg συναντά τον Κόμη στη Βαυαρία. Ο Freiherr τον περιγράφει ως έναν ηλικιωμένο, μοναχικό Ιταλό, κάτοχο ουσιών βαφής και με φιλανθρωπική τάση. Ο Σαιν Ζερμαίν έχει ένα νέο παρατσούκλι, Κόμης Tsarogy, και μια στολή Ρώσου στρατηγού. Είναι μια γοητευτική εικόνα και θα ήταν ωραίο να την προσθέσουμε στο απόθεμά μας. Δυστυχώς ο Freiherr το έγραψε 37 χρόνια μετά, κι έτσι βρισκόμαστε στο έλεος των κυττάρων της μνήμης του.

Δύο χρόνια αργότερα, ο Σαιν Ζερμαίν βρίσκεται στη Γερμανία αυτοαποκαλούμενος Κόμης Welldone, ξαναπροσφέροντας συνταγές στο κράτος. Έχει προσθέσει νέες: καλλυντικά, κρασιά, λικέρ, κατεργασίες για οστά, χαρτί και ελεφαντόδοντο. Θα πρέπει να τονιστεί ότι αυτές οι διαδικασίες φαίνεται ότι ήταν γνήσιες. Κι έτσι είναι παράξενο που ισχυρίζεται επίσης ότι μεταστοιχειώνει μέταλλα και ξενίζει τους απεσταλμένους του Φρειδερίκου κομπάζοντας για τα ταξίδια του και συγκρίνοντας τον εαυτό του με τον Θεό.

Υπάρχει άλλο ένα περίεργο ψήγμα από αυτές τις διαπραγματευτικές συνομιλίες. Ο Φρειδερίκος θέλει να μάθει αν ο Κόμης είναι Ελευθεροτέκτονας. Ο Σεν Ζερμαίν ομολογεί ότι ήταν κάποτε και προχώρησε μέχρι τον τέταρτο βαθμό, αλλά έχει ξεχάσει τα ενδεικτικά νοήματα. Οι Γερμανοί Τέκτονες έχουν καλό λόγο να δυσπιστούν για τους θαυματοποιούς αυτής της περιόδου. Μόλις πριν από δύο χρόνια, κάποιος Johan Georg Schrepfer εμφανίστηκε στη Λειψία, ισχυριζόμενος ότι κατείχε αποκρυφιστικές δυνάμεις και βασιλικό αίμα. Εξαπάτησε αρκετές έμπιστες ψυχές μ' ένα σχήμα που αναμείγνυε τον Ελευθεροτεκτονισμό και την Κοινωνία του Ιησού. Κατόπιν, υποσχόμενος ένα θαύμα, αυτοπυροβολήθηκε. Φημολογούταν ότι ο Σαιν Ζερμαίν είναι μαθητής του.

Συνεπώς, ο Κόμης μας δεν έχει αποδέκτες, αλλά σύντομα κάνει άλλη μια σημαντική γνωριμία, τον Πρίγκιπα Karl του Hesse-Kassel, Κυβερνήτη του Schleswig-Holstein καθώς και ένθερμο τέκτονα και αποκρυφιστή. Ο Σαιν Ζερμαίν πληροφορεί το νέο φίλο του ότι θα είναι μόνιμος φιλοξενούμενος. Ο Karl είναι διστακτικός, αλλά τελικά συμφωνεί, και οι δυο τους εγκαθίστανται στο Schleswig, όπου σπουδάζουν Χημεία και διανέμουν γιατρικά από βότανα στους φτωχούς. Ο Karl τον αποκαλεί «ο μεγαλύτερος φιλόσοφος που έζησε ποτέ» και του δίνει το παρατσούκλι «Πατέρας» (Papa).

Μετά από πέντε χρόνια, ο Κόμης παθαίνει πνευμονία από το γεμάτο ρεύματα αέρα εργαστήριό του. Πεθαίνει στις 27 Φεβρουαρίου του 1784. Ο Karl είναι μακριά σε ένα συνέδριο των τεκτόνων, αλλά ο θάνατος του Κόμη μαρτυρείται από τον γιατρό του.

Η ατομική περιουσία του Σαιν Ζερμαίν καταγράφεται λεπτομερώς. Λίγα ρούχα, όπλα και αντικείμενα τουαλέτας, λίγα χρήματα. Δεν αφήνει απλήρωτους λογαριασμούς, κανένα μουσικό φύλλο ή μουσικό όργανο, κανένα χειρόγραφο. Υποσχέθηκε στον Karl ότι θα ανοιγόταν ένα σημείωμα μετά τον θάνατό του και ποτέ δεν βρέθηκε. Αυτά είναι εν συντομία όσα γνωρίζουμε για τον Κόμη του Σαιν Ζερμαίν. Ο Arthur Edward Waite είπε γι' αυτόν: «Οι εφευρέσεις είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσες από τα απλά γεγονότα και θα ήμουν πολύ χαρούμενος εάν υπήρχαν αποδείξεις για την πραγματικότητά τους».

Τα απλά γεγονότα, ωστόσο, είναι ικανοποιητικά παράξενα. Ο Κόμης ήταν πλούσιος, χωρίς ορατά μέσα στήριξης. Απέκρυψε το πραγματικό του όνομα και την καταγωγή του. Ήταν άγαμος, ασκητής, ταξίδευε συνεχώς, και εξαφανιζόταν κάποια στιγμή. Αποκλήθηκε τσαρλατάνος, αλλά η υπόληψή του ήταν άσπιλη. Όπως δείχνει το πράγμα, φαίνεται ότι ήταν ένας εκκεντρικός πλούσιος μ' ένα γούστο για αινιγματικότητα, μουσική... και χρώματα υφασμάτων.

Μερικά κομμάτια του πάζλ λείπουν και αναρίθμητοι μύθοι εμφανίστηκαν για να συμπληρώσουν αυτά τα κενά. Όπως είπε ο Waite οι εφευρέσεις είναι πράγματι ενδιαφέρουσες. Συνιστούν έναν αλλόκοτο δευτερεύον πόλο έλξης στην καριέρα του Κόμη. Όπως είδαμε, θρυλικές ιστορίες ήταν ήδη σε εξέλιξη στο Λονδίνο. Στην πραγματικότητα η σύγχυση ξεκίνησε όταν ο Κόμης έφτασε στη Γαλλία.

Πρώτα απ' όλα, ένας μίμος και αγγλόφωνος κωμικός γνωστός ως Milord Gower άρχισε να μιμείται τον Σαιν Ζερμαίν στα σαλόνια του Παρισιού. Οι ιστορίες του είχαν ευρύτερη διάδοση από αυτές του Κόμη είχε συμβουλέψει, για παράδειγμα, τον Ιησού. Αναπόφευκτα, φήμες για τις συνήθειές του μπερδεύτηκαν με τις πραγματικές του συνήθειες. Λεγόταν ότι υποστηριζόταν από ζηλόφθονες αυλικούς, πιθανόν ακόμα και από τον Choiseul. Το πραγματικό όνομα του Gower δίνεται ως Guave, Gauve, Gor, και Quoys. Επίσης το βρίσκουμε να προφέρεται 'Gaure' σ' ένα ποίημα του Claude Rulhire.

Από όλους αυτούς, ο Καζανόβα επίσης μιμήθηκε τον Σαιν Ζερμαίν, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Ελβετία το 1760. Θολώνοντας περισσότερο το τοπίο, τα απομνημονεύματα του Καζανόβα περιέχουν μια περιγραφή του Κόμη που διέσπειρε τη σύγχυση για αιώνες: μια μακριά γενειάδα, έναν αρμενικό χιτώνα, και ένα ραβδί από ελεφαντόδοντο. Αυτές οι γραφικές λεπτομέρειες, ωστόσο, προστέθηκαν από τον εκδότη του Καζανόβα, Jules Laforgue και δεν διορθώθηκαν μέχρι την έκδοση του γνήσιου κειμένου το 1960.

Ο αρμενικός χιτώνας είναι μια περίεργη πινελιά, αφού αποτελούσε την αγαπημένη ενδυμασία του Jean-Jacques Rousseau. Η σύγχυση είναι κατανοητή: ο ίδιος ο Rousseau υιοθέτησε ορισμένες ιδιοτροπίες του Σαιν Ζερμαίν στο ταξίδι του στην Αγγλία. Όπως γνωρίζουν οι θαυμαστές του Rousseau, αργά στη ζωή του έπιασε επίσης φιλία με κάποιον Claude Anglancier του Σαιν Ζερμαίν. Αυτός ο Σαιν Ζερμαίν απολάμβανε να στέλνει μακροσκελή παρανοϊκά γράμματα, περιστρεφόμενα συμπτωματικά γύρω από τον Choiseul. Οι βιογράφοι του Rousseau έχουν σε μια περίπτωση αναφερθεί στον Claude ως ο Κόμης του Σαιν Ζερμαίν.

Στην πραγματικότητα υπήρξαν αρκετοί περισσότεροι Σαιν Ζερμαίν για να μπλέξουν τα πράγματα. Ο πιο περίοπτος ήταν ο Κόμης Claude-Louis του Σαιν Ζερμαίν, ένα Γάλλος στρατηγός ο οποίος υπηρέτησε επίσης στην Πρωσία και στη Δανία. Αξιοσημείωτοι ήταν επίσης ο Pierre-Renault του Σαιν Ζερμαίν, Γάλλος Κυβερνήτης της Καλκούτα στη δεκαετία του1750, και ο Robert-Franois Quesnay του Σαιν Ζερμαίν, ενεργός σε διάφορες μυστικές κοινότητες. Ιστορίες του Κόμη στην Ινδία και ελευθεροτεκτονικές συναντήσεις μπορούν πιθανώς να αποδοθούν σε αυτούς.

Οι πολλές εικασίες για την καταγωγή του Κόμη τροφοδότησαν επιπλέον τον θρύλο του. Ήταν ο γιος ενός Ρώσου έμπορου, ή ενός Πορτογάλου Εβραίου, ή το εξώγαμο τέκνο της βασίλισσας Άννας Μαρίας της Ισπανίας. Ο Καζανόβα πίστευε ότι ο Σαιν Ζερμαίν ήταν ένας βιολιστής που ονομαζόταν Catalini. Ταυτίστηκε με κάποιον Signor Gualdi ο οποίος σάστισε τη Βιέννη το 1687, και με κάποιον Odard μπλεγμένο στο πραξικόπημα της Μεγάλης Αικατερίνης.

Ένας ακόμα αινιγματικός κόμης άρχισε να προκαλεί την αμηχανία της Ευρώπης στη δεκαετία του 1770. Όπως ο Σαιν Ζερμαίν, ο Cagliostro λεγόταν ότι ήταν αθάνατος, ότι κατέχει το ελιξίριο της ζωής και ότι ήταν ο θρυλικός Περιφερόμενος Εβραίος (ένας θρύλος που κυκλοφόρησε στην Ευρώπη τον 13ο αιώνα και σχετιζόταν με κάποιον Εβραίο που περιγέλασε τον Ιησού στο δρόμο για τη σταύρωση και καταράστηκε να περιπλανιέται μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία) . Μερικοί μάλιστα τον αναγνώρισαν ως τον υπηρέτη του Σαιν Ζερμαίν, τον κατεργάρικο Roger. Η πιο επίμονη φήμη πάντως ήταν ότι ο Σαιν Ζερμαίν ήταν ο μέντοράς του. Ένα από τα απομνημονεύματα του Cagliostro στην πραγματικότητα μια απάτη από τον Jean-Pierre-Louis de Luchet περιέγραφε ακόμα και την απόκοσμη μύηση σε μία τελετή roccoco grotto.

Ακολούθησαν κι άλλα αμφιλεγόμενα απομνημονεύματα. Στις ευφάνταστες μαρτυρίες των Franz Graffer, Maximillian von Lamberg, και AV d'Elbe, ο Κόμης σαγηνεύει φίδια, διαβάζει μυαλά, γράφει με τα δύο χέρια, παίζει κουαρτέτα με ένα μονάχα βιολί και μετά εξαφανίζεται. Γίνεται ακόμα και εγγαστρίμυθος - μια σύγχυση με μια παράσταση από τον St-Germain-en-Laye χωρίς αμφιβολία.

Πάντως τα υποτιθέμενα ενθύμια της Κόμισσας του Adhmar, έκαναν τη μεγαλύτερη ζημιά. Ο αιώνια νέος ήρωας της ιστορίας μας αποκτά υλική υπόσταση από καιρό σε καιρό με προφητείες και για να προειδοποιήσει τη Μαρία Αντουανέτα σχετικά με την Επανάσταση. Μπορούμε να ευχαριστήσουμε τον Etienne de Lamothe-Langon για αυτό το κατασκεύασμα. Ο ίδιος μας προσέφερε επιπλέον ένα μυθιστόρημα σχετικά με μια ερωτική σχέση μεταξύ του Σαιν Ζερμαίν και της Μαντάμ Pompadour.

Οι αναφορές για το θάνατο του Σαιν Ζερμαίν αντιμετωπίστηκαν μακαρίως με περιφρόνηση. Ο αποκρυφιστής Alliette γνωστός επίσης ως Etteilla ανακοίνωσε ότι υπήρχαν δύο Κόμηδες και ότι ο πραγματικός βρισκόταν ακόμα εν ζωή. Ο Σαιν Ζερμαίν εθεάθη στο Παρίσι το 1835 και στην Αίγυπτο κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Ναπολέοντα. Ο Ναπολέων ο Τρίτος κράτησε ένα φάκελο με πληροφορίες γι' αυτόν ο οποίος δυστυχώς καταστράφηκε σε πυρκαγιά. Πιθανότατα θα παρουσίαζε μεγάλο ενδιαφέρον.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Douz History comments