ΒΟΗΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Αρχαία Βοημία


Οι αρχαίοι Ρωμαίοι συγγραφείς παρέχουν την πρώτη σαφή αναφορά στην περιοχή αυτή, που αποκαλούν Boiohaemum, γερμανική ονομασία που σήμαινε "πατρίδα των Βόιων", ενός κελτικού φύλου. Τον 1ο αιώνα π.Χ., η περιοχή κατοικήθηκε από γερμανικά φύλα, τα οποία αργότερα μετανάστευσαν στα νοτιοδυτικά κι έδωσαν τη θέση τους τον 6ο αιώνα στους Σλάβους προπάτορες των σημερινών Τσέχων.

Η δυναστεία των Πρεμυσλίδων

Μετά την απελευθέρωσή τους από τους Αβάρους τον 7ο αιώνα, οι Σλάβοι κάτοικοι της Βοημίας περνούν τον 9ο αιώνα υπό την εξουσία της δυναστείας των Πρεμυσλιδών μέχρι και το 1306. Με τον εκχριστιανισμό της, η Βοημία ανέπτυξε σχέσεις με το ανατολικό βασίλειο των Φράγκων, τη λεγόμενη Καρολίγγεια αυτοκρατορία: αργότερα αποτέλεσε τον πυρήνα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, στην οποία η Βοημία ήταν αυτόνομη περιοχή από το 10ο αιώνα.

Στα μέσα του 13ου αιώνα, άρχισε η μετακίνηση γερμανικών πληθυσμών στην περιοχή της Βοημίας, ως αποτέλεσμα της σύντομης εισβολής των Μογγόλων το 1241. Οι Γερμανοί ζούσαν σε διάφορες πόλεις ανά το βασίλειο, αλλά κυρίως εγκαταστάθηκαν τότε κοντά στα βόρεια, δυτικά και νότια σύνορα της Βοημίας.

Δυναστεία των Λουξεμβούργων

Ο Οίκος των Λουξεμβούργων ανήλθε στο θρόνο της Βοημίας με τη στέψη του Ιωάννη Α' της Βοημίας το 1310. Το 1346, ο Κάρολος Δ' έγινε Βασιλιάς της Βοημίας και δυο χρόνια αργότερα ίδρυσε το Πανεπιστήμιο του Καρόλου στην Πράγα, το πρώτο πανεπιστήμιο στην κεντρική Ευρώπη. Κατά τη βασιλεία του, υπό το Στέμμα της Βοημίας βρίσκονταν περιοχές, όπως η Μοραβία, η Σιλεσία, η Λουσατία, το Βραδεμβούργο, τμήμα της Νυρεμβέργης, το Λουξεμβούργο, καθώς και μικρότερες σκόρπιες πόλεις στα εδάφη της Γερμανίας.

Ουσσίτες και Βοημία

Το 1415, ο Γιαν Χους, Ιωάννης Ούσσιος, θεολόγος και λέκτορας του Πανεπιστημίου του Καρόλου, αλλά και θρησκευτικός μεταρρυθμιστής, κάηκε ως αιρετικός στην πυρά. Η εκτέλεσή του, αλλά και η εκστρατεία του Πάπα κατά αιρετικών, όπως οι Ουσσίτες, εξόργισαν τους Τσέχους, των οποίων η επανάσταση έγινε γνωστή ως Ουσσιτικοί Πόλεμοι (1419-1436).

Το 1458, ο Γεώργιος του Ποντιέμπραντι εκλέχθηκε στο θρόνο της Βοημίας. Προσπάθησε να δημιουργήσει μια πανευρωπαϊκή "Χριστιανική Ένωση", στην οποία θα συνυπήρχαν όλα τα κράτη της Ευρώπης σε μια κοινότητα με βάση τη θρησκεία. Ωστόσο, οι διαπραγματεύσεις σχετικά με το θέμα δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ, καθώς η θέση του Βασιλιά χειροτέρεψε με την αποστασιοποιημένη σχέση που διατήρησε με τον Πάπα.

Η Δυναστεία των Αψβούργων

Με το θάνατο του βασιλιά Λουδοβίκου του Β' της Ουγγαρίας και της Βοημίας το 1526 στη μάχη του Μοχάκς, το θρόνο της Βοημίας αναλαμβάνει ο αρχιδούκας Φερδινάνδος ο Α' της Αυστρίας και η χώρα αποτελεί πλέον τμήμα της Αυτοκρατορίας των Αψβούργων.

Στη Βοημία παραχωρήθηκαν θρησκευτικές ελευθερίες μεταξύ του 1436 και του 1620, και έτσι εξελίχθηκε σε μία από τις πιο φιλελεύθερες χώρες του χριστιανικού κόσμου εκείνη την περίοδο. Το 1609, ο Άγιος Ρωμαίος Αυτοκράτορας Ροδόλφος Β', πιστός καθολικός ο ίδιος, μετέφερε στην Πράγα την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας για την περίοδο κυριαρχίας του.

Τα θρησκευτικά προνόμια και ελευθερίες της Βοημίας καταλύθηκαν με τον αυτοκράτορα Φερδινάνδος Β', ο οποίος καταπίεσε τους προτεσταντικούς πληθυσμούς της Βοημίας, με συνέπεια την επανάσταση των κατοίκων, που προκάλεσε το ξέσπασμα του τριαντακονταετούς πολέμου το 1618. Ο εκλέκτορας Φρειδερίκος ο Ε' του Παλατινάτου, προτεστάντης ο ίδιος, εκλέχθηκε από την αριστοκρατία της Βοημίας να αντικαταστήσει τον Φερδινάνδο στο θρόνο της Βοημίας, και έγινε στη συνέχεια γνωστός ως «ο βασιλιάς του χειμώνα», επειδή η βασιλεία του διήρκεσε μόνο έναν χειμώνα, 1619/20. Κατατροπώθηκε από τα στρατεύματα της Καθολικής Συμμαχίας ή Καθολικής Λίγκας[1] υπό τον στρατηγό Τίλλυ στην «Μάχη του Λευκού Όρους» έξω από την Πράγα. Η σύζυγος του Φρειδερίκου, η δημοφιλής Ελισάβετ Στιούαρτ μετέπειτα Ελισάβετ της Βοημίας, γνωστή και ως «βασίλισσα του χειμώνα» και «ντάμα κούπα», ήταν η κόρη του βασιλιά Ιακώβου Α' Στιούαρτ της Αγγλίας. Όμως μετά την ήττα του Φρειδερίκου στην μάχη του Λευκού Όρους το 1620, 26 τοπικοί ηγεμόνες μαζί με τον Γιαν Γιεσένιους, πρύτανη του Πανεπιστήμιο του Καρόλου, εκτελέστηκαν και(!) εξορίστηκαν από τη χώρα. Οι εκτάσεις τους δόθηκαν σε πιστούς καθολικούς, με καταγωγή κυρίως από τη Βαυαρία και τη Σαξονία. Με αυτό τον τρόπο εξαλείφθηκε το κίνημα μεταρρύθμισης στη Βοημία, αλλά τελείωσε και ο ρόλος της Πράγας ως πρωτεύσουσας στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Μέχρι το ονομαζόμενο "ανανεωμένο σύνταγμα" του 1627, η γερμανική γλώσσα καθιερώθηκε ως δεύτερη επίσημη γλώσσα στις περιοχές της Τσεχίας. Τα τσέχικα παρέμειναν πρώτη γλώσσα στο βασίλειο, αλλά τόσο τα γερμανικά όσο και τα λατινικά αποτέλεσαν γλώσσα της αριστοκρατίας και της εξουσίας. Σταδιακά, επιβεβαιώθηκε η κυριαρχία των γερμανικών, ενώ τα τσέχικα έγιναν η λαϊκή γλώσσα της υπαίθρου.

Η επίσημη ανεξαρτησία της Βοημίας καθυστέρησε ακόμα περισσότερο με την έγκριση διοικητικής μεταρρύθμισης από το βοημικό κοινοβούλιο το 1749, η οποία περιλάμβανε το αδιάσπαστο της αυτοκρατορίας των Αψβούργων και την καθιέρωση κεντρικής διοίκησης, κάτι που σηματοδοτούσε τη συγχώνευση της βασιλικής βοημικής έδρας στην αυστριακή.

Με το τέλος του 18ου αιώνα, το Εθνικό Κίνημα της Τσεχικής Αναβίωσης, σε συνεργασία με μέρος της αριστοκρατίας της Βοημίας, ξεκίνησε μία εκστρατεία για την εγκαθίδρυση των παραδοσιακών δικαιωμάτων του βασιλείου, όπως με την αντικατάσταση των γερμανικών από τα τσέχικα στη διοίκηση. Ο απολυταρχικός διαφωτισμός των Ιωσήφ του Β' και του Λεοπόλδου του Β', που εισήγαγαν μικρές γλωσσικές μεταρρυθμίσεις, ευνόησε το εθνικό κίνημα, αν και πολλές αλλαγές καταργήθηκαν αργότερα. Κατά την επανάσταση του 1848, αρκετοί Τσέχοι εθνικιστές ζήτησαν την αυτονομία της Βοημίας από την Αυστρία των Αψβούργων, αλλά ηττήθηκαν. Το παλιό κοινοβούλιο της Βοημίας, ένα από τα κατάλοιπα της παλαιάς ανεξαρτησίας, καταργήθηκε, αν και παράλληλα τα τσέχικα αναβίωσαν ως ένα ρομαντικό εθνικιστικό σύμβολο.

Το 1861, ιδρύθηκε ένα νέο αιρετό κοινοβούλιο στη Βοημία, ενώ βασικό πολιτικό πρόγραμμα τόσο των φιλελεύθερων πολιτικών όσο και της αριστοκρατίας αποτέλεσε η ανανέωση του παλαιού θρόνου της Βοημίας που περιλάμβανε το βασίλειο της Βοημίας, το μαρκήσιο της Μοραβίας και του δουκάτο της Σιλεσίας. Τα πολιτικά κόμματα που αντιπροσώπευαν τη γερμανική μειονότητα και μικρό μέρος της αριστοκρατίας υποστήριξε το παραδοσιακό σύνταγμα της κεντρικής εξουσίας. Μετά την ήττα της Αυστρίας στον Αυστροπρωσικό πόλεμο το 1866 και τον συμβιβασμό Αυστρίας Ουγγαρίας το 1867, εξισώθηκαν τα δικαιώματα της Αυστρίας και της Ουγγαρίας στις κτήσεις με την εγκαθίδρυση της Αυστροουγγαρίας. Η προσπάθεια των Τσέχων να καθιερώσουν μία τριαρχία Αυστρίας, Ουγγαρίας και Βοημίας, απέτυχαν το 1871, όμως το βασικό πολιτικό πρόγραμμα ανανέωσης του θρόνου παρέμεινε η επίσημη θέση όλων των πολιτικών κομμάτων της Τσεχίας μέχρι το 1918.

20ός αιώνας
Η Βοημία στο κράτος της Τσεχίας

Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, η Βοημία, ως η μεγαλύτερη σε έκταση και πολυπληθέστερη περιοχή, έγινε ο πυρήνας της νεοσύστατης Τσεχοσλοβακίας, η οποία συνδύασε σε ένα κράτος τη Βοημία, τη Μοραβία, την Αυστριακή Σιλεσία, την Άνω Ουγγαρία (σημερινή Σλοβακία) και την Ρουθηνία των Καρπαθίων. Η Τσεχοσλοβακία ιδρύθηκε ως μία φιλελεύθερη δημοκρατία με πρώτο πρόεδρο τον Τομάς Μασάρικ.

Με τη συμφωνία του Μονάχου το 1938, οι συνοριακές περιοχές της Βοημίας που κατοικούνταν κυρίως από Σουδήτες Γερμανούς, παραχωρήθηκαν στη ναζιστική Γερμανία. Αυτή ήταν και η μόνη φορά στην ιστορία που διαιρέθηκε η περιοχή της Βοημίας. Η υπόλοιπη Βοημία και η Μοραβία καταλήφθηκε από τους Γερμανούς το 1939, ενώ η Σλοβακία παρέμεινε ανεξάρτητη ως Σλοβακική δημοκρατία, κάτω από τον έλεγχο των Ναζί. Από το 1939 ως το 1945, η Βοημία (χωρίς τις περιοχές των Σουδητών) αποτέλεσε μαζί με τη Μοραβία το γερμανικό προτεκτοράτο της Βοημίας και Μοραβίας. Μετά το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το 1945, η μεγάλη πλειονότητα των Γερμανών εξορίστηκε και επανιδρύθηκε η Τσεχοσλοβακία. Το 1946, το κομμουνιστικό κόμμα με την υποστήριξη της Σοβιετικής Ένωσης κέρδισε τις εκλογές, ενώ με βάση συμφωνία μεταξύ των συμμάχων ο στρατός των Αμερικάνων δεν απελευθέρωσε την Πράγα πριν την είσοδο των Σοβιετικών. Το Φεβρουάριο του 1948, οι κομμουνιστές καθαίρεσαν τους υπόλοιπους αιρετούς υπουργούς της κυβέρνησης με πραξικόπημα.

Στις αρχές του 1949, η Βοημία έπαψε να αποτελεί διοικητικό τμήμα της Τσεχοσλοβακίας με τη νέα διοικητική διαίρεση της χώρας. Από τότε και μέχρι το 1989, η Τσεχοσλοβακία, με επίσημη ονομασία Τσεχοσλοβακική Σοσιαλιστική Δημοκρατία από το 1960, ήταν ένα κράτος-δορυφόρος της Σοβιετικής Ένωσης, αν και χωρίς την παρουσία του Κόκκινου Στρατού. Όταν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Τσεχοσλοβακίας ξεκίνησε την αναδιοργάνωση και εκδημοκρατισμό του το 1968, προσπάθεια γνωστή και ως η Άνοιξη της Πράγας, η χώρα δέχθηκε την "φιλική" εισβολή στρατών των χωρών του Συμφώνου της Βαρσοβίας και η πορεία αναχαιτίστηκε. Το 1989, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' αγιοποίησε την Άγκνες της Βοημίας, γεγονός που ήταν η πρώτη αγιοποίηση από χώρα της κεντρικής Ευρώπης. Ακολούθησε η Βελούδινη Επανάσταση αργότερα το ίδιο έτος και η τελική διάλυση της Τσεχοσλοβακίας (Βελούδινο Διαζύγιο) το 1993, με τη Βοημία να αποτελεί πλέον τμήμα της Δημοκρατίας της Τσεχίας.

Το σύνταγμα της Τσεχίας από το 1992 αναφέρεται στους "πολίτες της Τσεχικής Δημοκρατίας στη Βοημία, τη Μοραβία και τη Σιλεσία" και δηλώνει συνεχιστής του κράτους του θρόνου της Βοημίας. Η Βοημία δεν αποτελεί διοικητικό τμήμα της Τσεχίας, αλλά διαιρείται διοικητικά στις περιφέρειες Πράγα, Κεντρική Βοημία, Πίλσεν, Κάρλοβι Βάρι, Ουστί Ναντ Λαμπέμ, Λιμπέρετς και Ραντέκ Κραλοβέ, καθώς και μέρη της εντάσσονται στις περιφέρειες Παρντουμπίτσε, Βισοτσίνα, Νότια Βοημία και Νότια Μοραβία.